Skolioza i kifoza – co to jest? Objawy, przyczyny i sposoby leczenia
Wady postawy to coraz powszechniejszy problem w społeczeństwie – nie tylko wśród dzieci i młodzieży, ale również u dorosłych. Wiele osób słyszało terminy „skolioza” i „kifoza”, jednak nie każdy rozumie, czym dokładnie są te schorzenia, skąd się biorą i jak można je leczyć. Ten artykuł wyjaśnia różnice między nimi, przybliża możliwe objawy, zagrożenia oraz nowoczesne metody leczenia i profilaktyki.
Skolioza – kiedy kręgosłup schodzi z linii
Skolioza to boczne skrzywienie kręgosłupa, które przybiera kształt litery „S” lub „C”. Wbrew powszechnym opiniom, nie jest to wyłącznie problem estetyczny. Skolioza może wpływać na funkcjonowanie całego organizmu, a w skrajnych przypadkach prowadzić do ucisku na płuca, serce i narządy wewnętrzne.
Charakterystyka skoliozy:
Skrzywienie występuje w trzech płaszczyznach, co oznacza, że kręgosłup jest zniekształcony nie tylko bocznie, ale także rotacyjnie.
Najczęściej diagnozowana jest u dzieci w wieku rozwojowym – szczególnie u dziewcząt między 10 a 14 rokiem życia.
Może mieć różne przyczyny: idiopatyczne (bez znanej przyczyny), wrodzone (związane z budową kręgów) lub nabyte (np. po urazach, operacjach, chorobach mięśni).
Kifoza – kiedy plecy się zaokrąglają
Kifoza to nadmierne wygięcie kręgosłupa do tyłu w odcinku piersiowym – tzw. „okrągłe plecy”. Naturalnie każdy człowiek ma lekką kifozę, ale gdy wygięcie przekracza 45 stopni, mówimy już o wadzie postawy.
Kiedy mówimy o patologicznej kifozie?
Występuje najczęściej w okresie dojrzewania, kiedy mięśnie nie nadążają za szybkim wzrostem kości.
Może być spowodowana np. przez chorobę Scheuermanna, osteoporozę, długotrwałe siedzenie z garbieniem się.
U osób starszych może prowadzić do tzw. garbu starczego, który pogarsza jakość życia, ograniczając ruchomość.
Objawy skoliozy i kifozy – na co zwracać uwagę?
Wady postawy nie pojawiają się z dnia na dzień. Czasem są trudne do zauważenia, zwłaszcza w początkowej fazie. Dlatego tak ważna jest świadoma obserwacja własnego ciała i ciała dziecka.
Objawy skoliozy mogą obejmować:
Nierówne ustawienie ramion lub bioder
Wystający łopatka po jednej stronie
Widoczne skrzywienie podczas skłonu do przodu
Bóle pleców, szczególnie w dolnym odcinku kręgosłupa
Objawy kifozy to m.in.:
Wyraźne zaokrąglenie górnej części pleców
Pochylona sylwetka
Uczucie sztywności w odcinku piersiowym
Trudności w prostowaniu pleców
Diagnostyka – jak potwierdzić wadę postawy?
Rozpoznanie skoliozy lub kifozy powinno być potwierdzone przez lekarza ortopedę lub fizjoterapeutę. Kluczowe badania to:
Badanie fizykalne – ocena postawy w pozycji stojącej, siedzącej i podczas skłonu
Pomiar kąta Cobba na zdjęciu RTG – określa stopień skrzywienia
Test Adamsa – prosty test skłonu do przodu, wykrywający asymetrię pleców
Leczenie – czy skoliozę i kifozę da się cofnąć?
Leczenie zależy od stopnia zaawansowania wady, wieku pacjenta oraz przyczyny skrzywienia. Im wcześniej zostanie wykryta nieprawidłowość, tym większe szanse na skuteczną korekcję.
W leczeniu skoliozy stosuje się:
Fizjoterapia – indywidualnie dobrane ćwiczenia korygujące (np. metoda Schrotha)
Gorsety ortopedyczne – stosowane głównie u dzieci i młodzieży
Operacja – w przypadku bardzo dużych skrzywień (powyżej 45–50 stopni)
Leczenie kifozy obejmuje:
Ćwiczenia wzmacniające mięśnie prostowniki grzbietu
Korekcję postawy przez odpowiednie siedzenie i ergonomię pracy
W skrajnych przypadkach – zabiegi chirurgiczne
Profilaktyka – jak zapobiegać wadom kręgosłupa?
W przypadku postawy, lepiej zapobiegać niż leczyć. Dbanie o kręgosłup to codzienna troska, która zaczyna się już w dzieciństwie.
Złote zasady profilaktyki:
Ruch każdego dnia – spacery, jazda na rowerze, pływanie
Ergonomiczne miejsce do nauki/pracy: fotel z podparciem lędźwiowym, monitor na wysokości oczu
Odpowiedni plecak – lekki, noszony na obu ramionach
Regularne kontrole u pediatry lub fizjoterapeuty
Wpływ psychologiczny i społeczny – więcej niż tylko kręgosłup
Wady postawy mogą negatywnie wpływać nie tylko na ciało, ale również na samopoczucie psychiczne. Nastolatkowie często wstydzą się swojej sylwetki, unikają aktywności fizycznej, co może prowadzić do izolacji społecznej i obniżonej samooceny.
Dlatego tak ważne jest wsparcie psychiczne i edukacja – zarówno dzieci, jak i dorosłych. Zrozumienie problemu pozwala podejmować świadome decyzje dotyczące zdrowia i szukać pomocy bez wstydu.
Podsumowanie – skolioza i kifoza to nie wyrok
Zarówno skolioza, jak i kifoza są schorzeniami, które mogą zostać skutecznie zahamowane, a często nawet cofnięte, jeśli zostaną odpowiednio wcześnie wykryte i leczone. Nie należy ich lekceważyć – ale też nie trzeba się ich bać.
Dbanie o postawę to inwestycja w zdrowie na całe życie. Jeśli podejrzewasz u siebie lub u bliskich nieprawidłowości – nie zwlekaj z wizytą u specjalisty. Współczesna medycyna i fizjoterapia mają ogromne możliwości, a wczesna interwencja może zdziałać cuda.
